مطالعات اخیر نشان می‌دهد که هم‌زمان با افزایش عادی‌سازی و دسترسی گسترده‌تر به جراحی زیبایی ۷۰٪ از زنان جوان و ۶۰٪ از مردان جوان از بدن خود ناراضی هستند. تنها در سال ۲۰۲۳، کانادایی‌ها ۳۵ میلیون عمل زیبایی انجام دادند که نسبت به چهار سال قبل ۴۰٪ افزایش داشته است. اما چه چیزی باعث این رشد چشمگیر شده است؟ شبکه‌های اجتماعی ممکن است نقشی اساسی در این روند داشته باشند.
ارتباط شبکه‌های اجتماعی با افزایش جراحی‌های زیبایی
محققان ارتباط قوی بین شبکه‌های اجتماعی و افزایش گرایش به جراحی‌های زیبایی را کشف کرده‌اند. اپلیکیشن‌هایی مانند اینستاگرام، فیسبوک و اسنپ‌چت استانداردهای غیرواقعی زیبایی را از طریق فیلترها، تصاویر اینفلوئنسرها و تغییرات ظاهری سلبریتی‌ها تبلیغ می‌کنند. مطالعات تأیید کرده‌اند که مواجهه مداوم با تصاویر ویرایش‌شده و مقایسه ناخواسته با این استانداردها، افراد را به سمت انجام عمل‌های زیبایی سوق می‌دهد. یک بررسی جامع توسط میرونیکا و همکاران (۲۰۲۴) که شامل ۲۵ مطالعه با نزدیک به ۱۴,۰۰۰ شرکت‌کننده بود، نشان داد که شبکه‌های اجتماعی تأثیر قابل‌توجهی بر تصمیم افراد برای انجام جراحی زیبایی دارد. همچنین، پژوهش ثوانیارات و همکاران (۲۰۲۳) نشان داد که جستجوی اینترنتی برای جراحی‌های زیبایی پس از سال ۲۰۱۲، هم‌زمان با رشد اینستاگرام، به شدت افزایش یافته است.
تأثیر سلبریتی‌ها و تبلیغات
شبکه‌های اجتماعی نفوذ سلبریتی‌ها را در شکل‌دهی به ترندهای زیبایی افزایش داده‌اند. زمانی که کایلی جنر فاش کرد که از فیلر لب استفاده کرده، سرچ های گوگل برای فیلرهای پوستی به شدت افزایش یافت. اما فقط سلبریتی‌ها نیستند که تأثیرگذارند—تبلیغات جراحی‌های زیبایی در شبکه‌های اجتماعی نیز نقشی کلیدی ایفا می‌کنند. پژوهش ثوانیارات و همکاران (۲۰۲۳) نشان داد که تبلیغات هدفمند، تصمیم‌گیری افراد برای انجام جراحی را به شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد. پلتفرم‌هایی مانند اینستاگرام و تیک‌تاک به میدان‌های بازاریابی جراحان پلاستیک تبدیل شده‌اند که از طریق هشتگ‌هایی مانند #جراحی_زیبایی یا #عمل_بینی مشتریان بالقوه را جذب می‌کنند. این تبلیغات دیجیتال مهارت جراحان را نمایش می‌دهد، در حالی که اغلب خطرات و عوارض جراحی را کمتر از واقعیت جلوه می‌دهند و از ناامنی‌های کاربران برای کسب درآمد استفاده می‌کنند.
اضطراب ظاهری و اثر همه‌گیری کرونا
فراتر از تبلیغات و تأثیر سلبریتی‌ها، اضطراب ناشی از ظاهر اجتماعی—یعنی ترس از قضاوت شدن بر اساس ظاهر—نیز باعث افزایش تقاضا برای جراحی‌های زیبایی شده است. شبکه‌های اجتماعی افراد را در معرض مقایسه مداوم قرار می‌دهند و این موضوع باعث احساس عدم کفایت می‌شود. همه‌گیری کووید-۱۹ این فشارها را تشدید کرد، زیرا تماس‌های ویدیویی باعث شد افراد نسبت به ظاهر خود حساس‌تر شوند. مطالعه‌ای توسط پادلی (۲۰۲۲) نشان داد که علاقه به جراحی‌های زیبایی، به ویژه جراحی‌های صورت، در دوران قرنطینه افزایش یافت، زیرا افراد نسبت به چهره خود در ویدئوها آگاهی بیشتری پیدا کردند. این موضوع نگران‌کننده است، زیرا ویدئوکنفرانس‌ها همچنان بخشی از زندگی روزمره پس از همه‌گیری باقی مانده‌اند.
خطرات و نگرانی‌های اخلاقی
در حالی که جراحی زیبایی می‌تواند ظاهر را بهبود بخشد، اما با خطرات زیادی همراه است. شبکه‌های اجتماعی استانداردهای غیرواقعی زیبایی را ترویج می‌کنند و جراحان اغلب فقط نتایج موفقیت‌آمیز را به نمایش می‌گذارند و از نمایش جراحی‌های ناموفق خودداری می‌کنند. خطرات جسمی شامل عفونت، جای زخم، و عوارض بیهوشی است، در حالی که خطرات روحی شامل نارضایتی بلندمدت و پشیمانی است. منتقدان نگران این هستند که افراد جوان‌تر به انجام عمل‌های زیبایی روی بیاورند و وارد چرخه‌ای از نارضایتی از بدن و تغییرات مداوم شوند. در حقیقت، تحقیقات نشان می‌دهد که جراحی زیبایی یک سراشیبی لغزنده است، به طوری که انجام یک عمل جراحی اغلب به عمل‌های دیگر منجر می‌شود، زیرا افراد تلاش می‌کنند جنبه‌های دیگری از ظاهر خود را که از آن ناراضی هستند، “اصلاح” کنند.
راه‌حل‌ها و افزایش آگاهی
برای مقابله با این روند، متخصصان باید برنامه‌های تقویت عزت نفس را اجرا کنند و بیماران را از نظر اختلال بدریخت‌انگاری بدن (BDD) قبل از جراحی ارزیابی کنند. سیاست‌گذاران باید تبلیغات جراحی زیبایی را کنترل کنند تا از ترویج استانداردهای غیرقابل دستیابی زیبایی جلوگیری شود و در برنامه‌های بهداشت روان برای تقویت اعتماد به نفس و پذیرش بدن سرمایه‌گذاری کنند. پلتفرم‌های اجتماعی نیز باید با متخصصان سلامت روان همکاری کنند تا محتوای متنوع و مثبت درباره بدن را ترویج دهند و دستورالعمل‌هایی برای کاهش پیام‌های مخرب زیبایی ایجاد کنند.
در نهایت، خود کاربران قدرت شکل دادن به تجربه آنلاین خود را دارند. ایجاد فیدی که اصالت و پذیرش خود را جشن می‌گیرد، می‌تواند به مقابله با فشارهای شبکه‌های اجتماعی کمک کند. با این حال، الگوریتم‌ها ممکن است استانداردهای مخرب زیبایی را تقویت کنند—تعامل با محتوای جراحی زیبایی می‌تواند منجر به نمایش مداوم پست‌های مشابه شود. سؤال اساسی این است: آیا ما واقعاً به تغییرات زیبایی نیاز داریم یا تحت تأثیر شبکه‌های اجتماعی این باور را پیدا کرده‌ایم؟
ارزش واقعی ما از درون ناشی می‌شود، و پرورش مهربانی با خود بسیار رضایت‌بخش‌تر از تلاش برای رسیدن به یک استاندارد غیرممکن از زیبایی است. این سفر پذیرش خود، زمان و تلاش می‌طلبد، اما فواید آن برای سلامت روانی و عاطفی بسیار عمیق‌تر از هر تغییری است که یک چاقوی جراحی می‌تواند ایجاد کند.
